Men maakt in de boekhouding het onderscheid tussen enkel en dubbel boekhouden.
Bij enkel boekhouden wordt een systeem gebruikt waarin dagelijkse boekingen worden bijgehouden in dagboeken. Hieruit maakt men meteen de jaarrekening zonder van een grootboek gebruikt te maken.
Gebruikelijke boekhoudkundige systeem
Tegenwoordig is dubbel boekhouden eigenlijk het gebruikelijke boekhoudkundige systeem, waarin men op zijn minst twee registers bijhoudt. Men gebruikt hiervoor het journaal of dagboek en het grootboek. Hierbij wordt elke registratie van financiele transacties dubbel geboekt. Het grootboek bestaat hierbij uit rekeningen op een debet en een creditzijde, waarin de totalen van alle debet en creditbedragen gelijk moeten zijn.
Met het gebruik van journaalposten uit het journaal of dagboek wordt een grootboek samengesteld. Hiermee kan een jaarrekening opgemaakt worden. Men splitst de inkomsten en uitgaven uit in twee delen:
1. de realisatie. Hierbij kan men denken aan de verkoop of de aankoop en de kosten of opbrengsten
2. de betaling. Waarbij men noteert of de betalingen via de bank of kas worden gedaan en of de betalingen inkomsten of uitgaven zijn.
Hiervoor maakt men vorderingen en schulden aan om deze splitsing op te vangen, waarmee en buffer tussen realisatie en betaling kan worden gevormd. Hierdoor kan men niet alleen veel correcter het resultaat van een boekjaar bepalen, men kan ook de ontwikkelingen van het eigen vermogen veel directer evalueren. Door het dubbel boekhouden ontstaat er ook een verschil tussen uitgaven en kosten én inkomsten en opbrengsten.
Dubbele boekhouding
Men moet dubbel boekhouden niet verwarren met een dubbele boekhouding. Deze term wordt vaak gebruikt voor illegale praktijken waarbij twee boekhoudingen bijgehouden worden. Hierbij wordt er één boekhouding openbaar gemaakt voor de fiscus en een andere boekhouding bijgehouden waarin de echte stand van zaken wordt vermeld.